Ocena umiejętności widzenia dziecka w pierwszym roku życia.
Broszura informacyjna Koła Naukowego Wczesnej Rehabilitacji Dzieci z Uszkodzonym Wzrokiem.
Szanowni Państwo!
Broszura, którą trzymają Państwo w rękach ma na celu pomóc Wam w codziennej obserwacji funkcjonowania wzrokowego dziecka.
* Zamieściliśmy w niej proste ćwiczenia, które umożliwią Państwu wykrycie nieprawidłowości w widzeniu Waszego dziecka. Większość z nich możecie przeprowadzić podczas zabawy.
* Do ćwiczeń wykorzystujecie ulubione zabawki dziecka (ważne jest by były one niezbyt duże, w pierwszym miesiącu życia w czarno-białych kolorach, potem o intensywnej barwie).
* Pamiętajcie by dać dziecku wystarczającą ilość czasu na reakcję.
* Jeżeli podczas ćwiczenia zauważycie Państwo niepokojące zachowania dziecka (inne niż przy opisie ćwiczeń) możecie zgłosić się do lekarza okulisty.
Pamiętajcie jednak, że nie wszystkie dzieci mają takie samo tępo rozwoju i pewne funkcje mogą pojawić się u nich trochę później. Miejcie na uwadze również fakt, że niektóre dzieci (np. z uszkodzonym słuchem, aparatem ruchowym) nie będą w stanie wykonywać pewnych zadań i nie oznacza to uszkodzenia wzroku.
U dzieci mogą pojawić się także inne reakcje niż te, które opisaliśmy przy ćwiczeniach. Na przykład intensywne poruszanie rączkami i nóżkami, zastyganie w bezruchu, gaworzenie, uśmiech, szerokie otwarcie oczu.
Mamy nadzieję, że broszura ta będzie dla Państwa bardzo przydatna. Zachowajcie ją lub przekażcie znajomym, którzy mają małe dziecko. Niech to będzie nasza wspólna troska o zdrowie przyszłych pokoleń.
PIERWSZY MIESIĄC
Dziecko reaguje na światło
Sprawdź:
* Czy dziecko odwraca głowę w kierunku okna, wpatruje się w światła, jasne ściany.
Dziecko utrzymuje spojrzenie na kontrastowym przedmiocie.
Sprawdź:
* Pokaż dziecku z bliskie odległości od twarzy (20-30 cm) czarno-biały przedmiot. Dziecko powinno zauważyć go zatrzymać na nim spojrzenie przez kilka sekund.
Dziecko reaguje na twarze bliskich osób.
Sprawdź:
* Pochylając się nad dzieckiem zobacz czy patrzy na Twoją twarz. Jeśli nie obserwujesz takiej reakcji, spróbuj podkreślić Swoją twarz na przykład przez mocniejszy makijaż i sprawdź czy teraz dziecko ją zauważy.
Dziecko podąża wzrokiem za wolno poruszającym się przedmiotem.
Sprawdź:
* Umieść zabawkę na wprost oczu dziecka i powoli przesuwaj ją w prawą stronę. To samo ćwiczenie wykonaj w lewą stronę. Dziecko powinno podążać oczami za zabawką do 45-60 cm w obu kierunkach (może przy tym poruszać głową).
DRUGI – TRZECI MIESIĄC
Dziecko uśmiecha się w odpowiedzi na uśmiech.
Sprawdź:
* Uśmiechaj się do dziecka i zobacz czy ono uśmiechnie się do Ciebie.
Dziecko zaczyna przyglądać się własnym dłoniom:
Sprawdź:
* Czy dziecko bawiąc się swoimi dłońmi patrzy na nie.
Dziecko śledzi wzrokiem poruszający się przedmiot.
Sprawdź:
* Umieść kolorową zabawkę na wprost oczu dziecka i poruszaj nią w różnych kierunkach (od prawej strony do lewej, od góry do dołu, po skosie i po okręgu). Dziecko powinno podążać za nią wzrokiem.
U dziecka pojawiają się zbieżne ruchy gałek ocznych.
Sprawdź:
* Pokaż zabawkę na wprost oczu dziecka w odległości około 60 cm. i powoli przybliżaj ją do nasady nosa. Oczy powinny jednocześnie zbiegać się w kierunku nosa.
CZWARTY – PIĄTY MIESIĄC
Dziecko wyciąga ręce w kierunku przedmiotów znajdujących się w zasięgu jego rąk.
Sprawdź:
* Czy dziecko widząc ulubioną zabawkę wyciąga po nią rękę i patrzy na nią. Czy dziecko patrzy na zabawkę, gdy się nią bawi (np. kiedy nią potrząsa lub przekłada z ręki do ręki).
Dziecko potrafi obserwować upadające i toczące się zabawki.
Sprawdź:
* Czy o wyrzuceniu zabawki z łóżeczka dziecko spojrzy na podłogę próbując ją szukać.
Dziecko przenosi spojrzenie z jednego przedmiotu na drugi.
Sprawdź:
* Pokaż dziecku takie same (lub podobne) zabawki, jedną z prawej, drugą z lewej strony. Porusz jedną z nich, sprawdź czy dziecko patrzy na nią. Następnie porusz drugą zabawką i zobacz czy dziecko przeniosło na nią spojrzenie. Powtórz kilkakrotnie to ćwiczenie pokazując zabawki w innych obszarach pola widzenia.
SZÓSTY – SIÓDMY MIESIĄC
Dziecko reaguje na obiekty pokazywane w całym obszarze pola widzenia.
Sprawdź:
* Pokazuj dziecku ulubioną zabawkę w różnych obszarach pola widzenia (z prawej, z lewej, od góry, od dołu) i obserwuj czy dziecko reaguje na nią (uśmiecha się, wyciąga rączki).
Dziecko rozpoznaje dobrze znane mu osoby. Może zauważyć zmiany w wyglądzie osób z najbliższego otoczenia.
Sprawdź:
* Zmień coś w wyglądzie swojej twarzy (np. załóż ciemne okulary, czapkę, zmień fryzurę). Podejdź do dziecka nic nie mówiąc. Zaobserwuj czy reakcja dziecka na Twoją twarz jest inna niż zwykle.
ÓSMY – DWUNASTY MIESIĄC
Dziecko zaczyna interesować się małymi przedmiotami (patrzy na nie i próbuje po nie sięgać).
Sprawdź:
* Połóż przed dzieckiem kilka drobnych przedmiotów (np. kolorowe groszki cukiereczki). Sprawdź czy patrzy na nie i próbuje po nie sięgnąć.
Dziecko zaczyna interesować się oglądaniem książeczek.
Sprawdź:
* Pokaż dziecku książeczkę i obserwuj czy patrzy na kolorowe obrazki.
Dziecko bawi się różnego rodzaju pojemnikami (pudełka, kubeczki itp.).
Sprawdź:
* Czy dziecko patrzy na to, co robi podczas otwierania, zamykania pojemników, wykładania i wyjmowania z nich drobnych przedmiotów.
Dziecko porusza się w stronę interesujących go obiektów i osób.
Sprawdź:
* Czy przemieszcza się w kierunku osoby lub ulubionej zabawki, gdy ją zauważy.
Materiał został merytorycznie zaopiniowany przez:
dr Grażynę Walczak
Specjalistę w dziedzinie wczesnej rehabilitacji dzieci z uszkodzonym wzrokiem – pracownik naukowy APS
dr Małgorzatę Walkiewicz
Specjalistę w dziedzinie terapii widzenia dzieci z uszkodzonym wzrokiem – pracownik naukowy APS
Opracowanie:
Anna Iwanowska
Kamila Kasprowicz
Kamila Miler
Małgorzata Wojciechowska
Koło Naukowe Wczesnej Rehabilitacji Dzieci z Uszkodzonym Wzrokiem przy Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej,
02-353 Warszawa, ul. Szczęśliwiecka 40
tel.: (0-22)822-16-31 wew. 66
Ilustracje
Katarzyna Miszczak – Mijakowska
